Wat is bonsai nou eigenlijk? (Spoiler: het is geen Japans miniboompje)

5 december 2025

Wat mensen denken vs hoe het echt zit

Als mensen “bonsai” horen, denken ze vaak aan een soort magisch Japans boompje dat je alleen kant-en-klaar in het tuincentrum kunt kopen.
Alsof “bonsai” een boomsoort is, net als eik, berk of iep.

Maar eerlijk?
Bonsai is géén soort boom.
Bonsai is een manier van kweken.

Wat is bonsai precies?

Heel simpel gezegd:

Een bonsai is een gewone boom of struik, die in een pot wordt gehouden en zó wordt verzorgd en gevormd dat hij eruitziet als een volwassen boom in het klein.

Dus:

gewone boom of struik
in een pot
jaren lang snoeien, wortelsnoeien, bedraden, verpotten
zodat hij eruitziet als een “miniatuur echte boom”.

Het is dus meer een techniek + stijl dan een soort.

Is bonsai een soort boom?

Nee.
Je hebt geen “bonsaiboom” in het wild.

Je hebt bijvoorbeeld:

een eik als bonsai
een iep als bonsai
een berk als bonsai
een pinus (den) als bonsai

De soort blijft gewoon wat ’ie is.
Het feit dat jij ’m in een pot stopt en hem als bonsai vormt, maakt ’m een bonsai.

Waarom denken zoveel mensen dat bonsai Japans is?

Omdat:

de naam “bonsai” Japans is
Japan de stijl heel bekend heeft gemaakt
tuincentra alles met een glazuurpotje en wat mos “Japanse bonsai” noemen

De oorsprong ligt eigenlijk in China (penjing), maar de Japanners hebben er hun eigen ding van gemaakt en dat is wat wij vooral zien.

Binnenbonsai vs buitenbonsai

Nog zo’n misverstand:
Mensen denken dat een bonsai “per definitie” binnen hoort.

In werkelijkheid:

de meeste bonsai-soorten zijn gewoon buitenbomen
een “kamerbonsai” is vaak een marketingterm
veel bomen gaan gewoon dood als je ze het hele jaar in de woonkamer parkeert

Bonsai is geen kamerplant.
Het is een boom in een pot. En bomen hebben licht, lucht en seizoenen nodig.

Hoe herken je een bonsai?

Los van soorten en landen, een bonsai heeft een paar duidelijke kenmerken:

Duidelijke stam – hij oogt als een echte boom, niet als een stekje.
Verjonging – dikker bij de voet, dunner naar boven.
Vertakking – takken zijn bewust gekozen en gevormd, niet random.
Verhouding – kroon, stam en pot kloppen qua verhouding.
Illusie van leeftijd – hij oogt ouder dan hij in werkelijkheid is.

Een “boom in een klein potje” is nog geen bonsai.
Een bonsai is een boom met een verhaal.

Welke bomen kun je als bonsai gebruiken?

Meer dan mensen denken. Bijvoorbeeld:

inheemse soorten: eik, berk, iep, beuk, linde, haagbeuk, meidoorn
naaldbomen: pinus, spar, jeneverbes
andere: esdoorn, sierkers, olijf (in het juiste klimaat)

Belangrijker dan “exotisch” is dit:

kan de soort kleine bladeren of naalden ontwikkelen?
reageert hij goed op snoei?
past hij bij jouw klimaat (buiten / kas / binnen met veel licht)?

Je hebt geen Japanse import nodig om met bonsai te beginnen.
Je kunt met een heel “gewone” boom al iets heel tofs maken.

Hoe wordt een gewone boom een bonsai?

Dat gebeurt niet in een weekend. In grote lijnen gaat het zo:

Je kiest een boom of struik (zaailing, jong boompje, pre-bonsai, yamadori).
Je zet ’m in een pot met goed, luchtig substraat.
Je snoeit takken, vormgeving stap voor stap.
Je snoeit regelmatig wortels en verpot om de paar jaar.
Je bedraadt takken zodat ze in de juiste richting groeien.
En dan: jaren doorgaan.

Langzaam bouw je een boom op die eruitziet alsof hij al een leven achter de rug heeft – maar dan in het klein.

Waarom lijkt alles in het tuincentrum dan op “standaard bonsai”?

Omdat die vaak massaal worden geproduceerd:

1 soort (of een paar soorten)
één standaard vormpje (S-boompje, bolletje, bezemvorm)
in dezelfde potjes

Daardoor lijkt het alsof “bonsai” één bepaald soort boompje is.
Maar dat is een beetje alsof je zegt dat alle honden chihuahua’s zijn omdat je die bij één fokker ziet staan.

Dus… wat is bonsai nou écht?

Samengevat: